Điểm và Alpha: Sự tiến hóa từ công cụ phần thưởng đến xây dựng danh tính

Trong hệ sinh thái Web3, điểm số và cơ chế Alpha đã từ những công cụ phần thưởng đơn giản, phát triển thành những phương tiện quan trọng để định hình hành vi người dùng và xây dựng danh tính. Sự chuyển biến này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong chiến lược vận hành của nền tảng, mà còn thể hiện sự biến đổi sâu sắc trong cách thức người dùng tham gia.

Sự tiến hóa của cơ chế điểm

Điểm thưởng ban đầu chủ yếu được sử dụng để hoàn tiền giao dịch, mục đích là để tăng khối lượng giao dịch. Khi ngành phát triển, điểm thưởng dần dần được gắn liền với "cơ hội", trở thành vé tham gia các dự án chất lượng. Sự thay đổi này đã biến điểm thưởng từ phần thưởng đơn thuần thành công cụ để phân loại người dùng.

Airdrop UNI của Uniswap đánh dấu một bước đột phá quan trọng trong khái niệm điểm. Người dùng không còn chỉ nhận phần thưởng ngắn hạn, mà trở thành người tham gia quản trị giao thức. Điểm bắt đầu mang chức năng quản trị sinh thái và tham gia cộng đồng.

Mô hình veToken của Curve đã làm sâu sắc thêm xu hướng này, khiến cho điểm số trực tiếp quyết định quyền quản trị và phân phối lợi ích sinh thái. Các DEX thế hệ mới như Raydium đã tích hợp điểm số vào quy trình khởi động dự án và xây dựng hệ sinh thái.

Ngày nay, điểm số đã trở thành công cụ chiến lược để nền tảng điều chỉnh sự chú ý của người dùng, dòng chảy tài sản và phát triển sinh thái. Nó không còn là phần thưởng giao dịch đơn giản, mà là một phần quan trọng trong chiến lược sinh thái.

Sự biến đổi và hợp tác của cơ chế Alpha

So với quy tắc rõ ràng của điểm, Alpha thúc đẩy người dùng tham gia bằng những kỳ vọng mơ hồ nhưng mạnh mẽ. Nó không nhất thiết phải gắn liền với điểm, nhưng thường có thể khơi dậy ham muốn tham gia mạnh mẽ nhất.

Sự hấp dẫn của Alpha nằm ở sự không chắc chắn. Chính sự mơ hồ này khiến người dùng sẵn sàng tham gia liên tục và giữ cho tài sản luôn hoạt động. Airdrop sớm của Blur chính là một ví dụ điển hình, mặc dù không có quy tắc rõ ràng, người dùng vẫn tham gia một cách điên cuồng.

Các mô hình Alpha chính thống bao gồm:

1. Hình thức dẫn dắt câu chuyện: như zkSync, StarkNet, dựa vào tin đồn "có thể sẽ airdrop" để kích thích sự tham gia
2. Loại liên kết điểm: như Alpha Points của Binance, rõ ràng liên kết với danh tính
3. Hình thức bắt giữ hành vi: như LayerZero, âm thầm ghi lại hành vi của người dùng

Tuy nhiên, sự mơ hồ của Alpha cũng dễ dẫn đến các vấn đề như chênh lệch giá ngắn hạn và tương tác không hiệu quả. Để giải quyết điều này, nền tảng bắt đầu khám phá cơ chế kết hợp "điểm + Alpha" để đạt được sự kiểm soát tinh vi hơn.

Điểm số được sử dụng để quy định hành vi, trong khi Alpha tạo ra sự mong đợi mập mờ. Sự kết hợp của hai yếu tố này không chỉ giúp tránh lạm dụng hệ thống mà còn kích thích sự tham gia lâu dài. Điểm Alpha của Binance đã áp dụng chiến lược này.

Quan trọng hơn, Alpha đang chuyển từ phần thưởng đơn thuần thành biểu tượng danh tính. Người dùng tham gia không chỉ vì airdrop ngắn hạn, mà còn hy vọng được công nhận là "nhà xây dựng hệ sinh thái". Điều này phản ánh sự gia tăng tầm quan trọng của danh tiếng trên chuỗi và quyền quản trị.

Sự kết hợp giữa cơ chế CEX và DEX

Khi cơ chế điểm và Alpha phát triển, ranh giới giữa CEX và DEX đang ngày càng mờ nhạt. Cả hai đều đang hướng tới việc xây dựng một hệ thống tham gia người dùng ổn định hơn và cơ chế hợp tác sinh thái.

CEX bắt đầu giới thiệu các khái niệm như snapshot hành vi trên chuỗi, liên kết ví, xây dựng con đường phát triển cấp bậc người dùng và điểm tương tự như DEX. Đồng thời cũng bổ sung một mô-đun quản trị nhẹ, chẳng hạn như người dùng bỏ phiếu để niêm yết đồng coin.

DEX thì đưa vào hệ thống điểm, cấu trúc nhiệm vụ, và airdrop theo giai đoạn, các mô-đun vận hành truyền thống của CEX. Chẳng hạn, hệ thống LFG của Jupiter đã áp dụng mô hình vận hành CEX điển hình.

Hành vi của người dùng cũng thay đổi, họ không còn đơn giản chọn nền tảng, mà là chọn cơ chế. Sự cạnh tranh giữa các nền tảng đã chuyển từ việc tranh giành số lượng người dùng sang cuộc thi thiết kế cơ chế.

Xu hướng tương lai: Cuộc chiến cơ chế

Hệ thống điểm trong tương lai có thể sẽ phức tạp hơn, không chỉ xem xét khối lượng giao dịch mà còn bao gồm nhiều khía cạnh như tương tác đa chuỗi, mức độ tham gia vào hệ sinh thái, v.v. Điểm sẽ trở thành đánh giá tổng hợp giá trị của người dùng trong hệ sinh thái.

Chúng tôi đã thấy một số dấu hiệu: zkSync xem xét "thời gian lưu giữ tài sản trung bình", LayerZero ghi lại tình trạng tham gia đa chuỗi, các giao thức danh tính trên chuỗi như Sismo được áp dụng rộng rãi.

Trong tương lai, có thể hình thành một "mạng lưới tin cậy" được công nhận giữa các hệ sinh thái, hiệu suất của người dùng trên một nền tảng có thể ảnh hưởng đến quyền lợi của họ trên các nền tảng khác.

Trong khi đó, áp lực từ cơ quan quản lý cũng đang gia tăng. Nền tảng có thể áp dụng các chiến lược mơ hồ và kiềm chế hơn để tránh rủi ro tuân thủ tiềm ẩn.

Cuối cùng, cơ chế hiệu quả sẽ không còn đơn giản là kích thích tương tác, mà là thiết kế một cấu trúc khiến người dùng sẵn sàng tham gia lâu dài và cùng xây dựng. Cơ chế này sẽ trở thành cốt lõi của trật tự sinh thái.

Kết luận

Điểm và Alpha đã từ một công cụ phần thưởng đơn giản, phát triển thành một cơ chế quan trọng trong việc hình thành danh tính người dùng và trật tự sinh thái. Sự tham gia của người dùng không còn chỉ vì lợi ích ngắn hạn, mà là trong việc xây dựng một danh tính có thể được sinh thái công nhận.

Cạnh tranh giữa các nền tảng đã chuyển từ việc đơn giản là tranh giành người dùng sang ai có thể xây dựng cấu trúc tham gia tốt hơn và giữ chân người dùng chất lượng cao. Cuộc chiến cơ chế này đánh dấu việc hệ sinh thái Web3 đang phát triển theo hướng trưởng thành hơn và có trật tự hơn.