Bóng đen của cuộc chiến thương mại lại nổi lên: Nhìn từ bài học lịch sử về tình hình hiện tại

Gần một thế kỷ trước, Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley năm 1930 đã gây ra những tổn thương khó lành cho nền kinh tế toàn cầu. Chính sách này, dưới danh nghĩa "bảo vệ ngành công nghiệp trong nước", cuối cùng đã dẫn đến sự thu hẹp thảm khốc của thương mại toàn cầu, làm trầm trọng thêm mức độ và phạm vi ảnh hưởng của Đại suy thoái. Đến ngày nay, bóng ma của chủ nghĩa bảo hộ thương mại vẫn chưa thể xóa tan.

Vào tháng 4 năm 2025, Mỹ tuyên bố sẽ tăng thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc lên 125%, khiến thị trường toàn cầu một lần nữa rơi vào hoảng loạn. Bộ Thương mại Trung Quốc nhanh chóng phản ứng, cho biết nếu phía Mỹ tiếp tục chơi "trò chơi số thuế quan", phía Trung Quốc sẽ "không quan tâm" và giữ quyền thực hiện các biện pháp phản công khác. Trong khi đó, chính phủ Mỹ đã đề xuất "tạm ngừng thuế quan trong 90 ngày" cho 75 quốc gia, giảm tỷ lệ thuế chung xuống 10%, nhưng loại trừ Trung Quốc, Mexico và Canada. Chiến lược thương mại có mục tiêu này không chỉ làm tăng nguy cơ tách rời kinh tế giữa Trung Quốc và Mỹ, mà còn khiến thị trường tiền điện tử - chiến trường mới của dòng vốn toàn cầu - phải đối mặt với những thách thức mới.

Lời cảnh báo từ lịch sử: Bài học từ Đạo luật Thuế Smoot-Hawley

Lịch sử tuy không lặp lại một cách đơn giản, nhưng luôn cung cấp một loại cảnh báo nào đó. Thảm họa do Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley mang lại trong những năm 1930 là các quốc gia rơi vào vòng xoáy thuế quan trả đũa, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống thương mại quốc tế. Đây được coi là một trong những chính sách thương mại có tác động tàn phá nhất của thế kỷ 20, bài học lịch sử sâu sắc này cảnh báo các nhà quyết định hiện đại: chủ nghĩa bảo hộ thương mại chưa bao giờ là giải pháp tốt cho những khó khăn kinh tế.

Năm 1930, Quốc hội Hoa Kỳ thông qua đạo luật này, nâng thuế nhập khẩu trung bình lên mức cao nhất trong lịch sử là 59%, với mục đích bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước bị ảnh hưởng bởi Đại Khủng Hoảng, nhưng đã gây ra phản ứng dây chuyền thảm khốc. Các đối tác thương mại chính trên toàn cầu nhanh chóng áp dụng các biện pháp thuế trả đũa, dẫn đến việc quy mô thương mại quốc tế thu hẹp gần hai phần ba trong giai đoạn 1929-1934, xuất khẩu của Hoa Kỳ giảm mạnh 70%, tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu càng trở nên tồi tệ hơn. Chính sách này không những không cứu vãn được nền kinh tế Hoa Kỳ mà còn kéo dài và làm sâu sắc thêm Đại Khủng Hoảng, phơi bày những thiếu sót chết người của chủ nghĩa bảo hộ thương mại: trong nền kinh tế toàn cầu hóa, việc đơn phương dựng lên hàng rào thương mại cao chắc chắn sẽ dẫn đến "hiệu ứng boomerang". Ảnh hưởng sâu xa hơn là đạo luật này đã phá hủy nền tảng của hợp tác thương mại đa phương quốc tế, khuyến khích tâm lý chủ nghĩa dân tộc kinh tế, và đặt nền móng cho sự sụp đổ của trật tự kinh tế quốc tế trước Thế chiến II.

Tình hình hiện tại: Đặc điểm của cuộc chiến thuế quan mới

So với năm 1930, cuộc chiến thuế quan năm 2025 có những đặc điểm khác biệt. Hoa Kỳ đang cố gắng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua "cuộc chiến thuế quan chọn lọc" - một mặt gây áp lực lớn lên Trung Quốc, mặt khác tạm thời làm dịu mối quan hệ với hầu hết các quốc gia. Chiến lược "phân hóa và phá vỡ" này thoạt nhìn có vẻ thông minh, nhưng thực chất lại tiềm ẩn rủi ro. Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, vị thế của Trung Quốc đã không còn như xưa, không còn là quốc gia yếu kém trong thương mại như những năm 1930.

Đối mặt với việc Mỹ tăng thuế, Trung Quốc không lập tức có hành động trả đũa tương xứng mà chọn cách "không chú ý" để xử lý lạnh nhạt, đồng thời tăng cường thúc đẩy chiến lược "giảm phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ". Sự kiên định trong chiến lược này cho thấy, vòng chiến tranh thương mại mới có thể không biến thành một cuộc hỗn chiến toàn diện như những năm 1930, mà là một cuộc chiến tiêu hao kéo dài hơn.

Phản ứng của thị trường tiền điện tử: Thể trạng nhạy cảm với tính thanh khoản

Chính sách thuế của chính phủ Mỹ đã gây ra sự chấn động mạnh mẽ trên thị trường tài chính toàn cầu, và thị trường tiền điện tử cũng không thoát khỏi ảnh hưởng. Giá Bitcoin đã giảm từ 83,500 USD xuống 74,500 USD, trong khi Ethereum giảm nhiều hơn, từ 1,800 USD xuống 1,380 USD, tổng giá trị thị trường của các loại tiền điện tử khác đã bị cắt giảm hơn 40%. Tính thanh khoản của thị trường đã giảm đáng kể, dòng tiền hàng tháng vào Bitcoin giảm từ đỉnh 100 tỷ USD xuống còn 6 tỷ USD, trong khi Ethereum thậm chí còn chuyển sang tình trạng rút vốn ròng 6 tỷ USD. Mặc dù đã xảy ra đợt "bán tháo theo kiểu đầu hàng" quy mô lớn, nhưng khi giá giảm, quy mô thua lỗ dần được thu hẹp, cho thấy áp lực bán trong ngắn hạn có thể sẽ cạn kiệt.

Phân tích từ góc độ kỹ thuật, mức 93,000 đô la trở thành ngưỡng kháng cự quan trọng để Bitcoin lấy lại động lực tăng giá, trong khi khoảng 65,000-71,000 đô la là khu vực hỗ trợ cốt lõi mà phe bò cần phải giữ vững. Hiện tại, thị trường đã bước vào giai đoạn quan trọng, nếu phá vỡ mức hỗ trợ sẽ khiến hầu hết các nhà đầu tư rơi vào thua lỗ, có thể dẫn đến sự điều chỉnh thị trường nghiêm trọng hơn. Nhìn chung, thị trường tiền điện tử rất nhạy cảm với sự thay đổi về thanh khoản toàn cầu, sự không chắc chắn do chính sách thuế lần này đã gây ra cú sốc rộng rãi, việc thị trường có ổn định hay không sẽ phụ thuộc vào xu hướng chính sách trong tương lai và tình hình dòng vốn quay trở lại.

Kết luận

Trong cuộc chơi thương mại toàn cầu này, thị trường tiền điện tử vừa là người chịu đựng thụ động, vừa là biến số chủ động. Khi tình hình quốc tế căng thẳng, hệ thống tiền tệ toàn cầu đang trong tình trạng bất ổn, các nhà đầu tư có thể tìm kiếm một phương tiện lưu trữ giá trị kỹ thuật số khan hiếm, toàn cầu, không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ hay thực thể nào. Có lẽ, khi uy tín của trật tự cũ bị chiến tranh thương mại xói mòn, hạt giống của hệ thống mới sẽ âm thầm nảy mầm. Tuy nhiên, dù là tài chính truyền thống hay thị trường tiền điện tử mới nổi, đều cần cảnh giác với rủi ro hệ thống do chiến tranh thương mại mang lại, rút ra bài học từ lịch sử, tránh lặp lại sai lầm.